ການປຸກຈິດສັງຄົມ ຕ້ອງເລິ່ມດ້ວຍເຮົາເອງ?

ບາງເທື່ອອ່ານການຂຽນປະຫວັດສາດບາງສະບັບແລ້ວກໍຈົນຂົນຫົວລຸກ. ຂຽນມະໂນພາບເອົາຈົນຈະປຸກຈິດລູກຫຼານຄຽດແຄ້ນກຽດຊັງຕ່າງຊາດໄປຊົ່ວກາລະນານ. ນີ້ບໍຊາວພຸດ? ການຂຽນລະນຶກວັນສໍາຄັນກໍຂຽນໃຫ້ມັນເປັນກາງ, ພໍດີພໍງາມ. ຂຽນກ່ຽວກັບເລຶ່ອງທີ່ເກີດຂຶ້ນ. ຈຸດເກີດເຫດ, ສາເຫດ ແລະບົດບາດຂອງແຕ່ລະຄົນກໍພໍແລ້ວ. ບໍ່ຈໍາເປັນຕ້ອງສ້າງພາບເອົາຈົນຂົນຫົວລູກປານນັ້ນ. ການຂຽນປະຫວັດສາດແບບລ້າງສະໝອງໃຫ້ຈົມປັກກັບອາດີດ ແລະປູກຝັງຄວາມຄຽດແຄ້ນແບບນີ້ສົມຄວນເຊົາໄດ້ແລ້ວ. ມັນບໍ່ດີສໍາລັບສັງຄົມ. ບໍ່ຊ່ວຍຫຍັງສໍາລັບການປຸກຈິດສໍານຶກຂອງສັງຄົມໃຫ້ຮັກຊາດ. ເພາະການຂຽນຂອງເຮົາແມ່ນເປັນການຂຽນຊອຍຫອມໃສ່ປາກໂຕເອງ, ຍົກໂທດໃຫ້ແຕ່ຊາດອື່ນ. ເຮົາບໍ່ເຄີຍຂຽນກ່າວເຖິງການຍອມຮັບຜິດໃນສິ່ງທີ່ຄົນລາວເຮົາເອງກະທໍາ. ບໍ່ເຄີຍສອນໃຫ້ສັງຄົມຮູ້ຈັກຄວາມຮັບຜິດຊອບໃນສິ່ງທີ່ເຮົາກະທໍາໃນອາດີດແລ້ວເອົາມາເປັນບົດຮຽນໃນການສ້າງສາປະເທດຊາດ. ບໍ່ເຄີຍຂຽນແບບນັ້ນ. ຂຽນເອົາແຕ່ໂທດຊາດອື່ນຕະຫຼອດ. ມະໂນພາບຊາດຕົນເອງວ່າດີເດັ່ນມາຕະຫຼອດ. ປິດຂ່າວຮ້າຍພາຍໃນລາຍງານຂ່າວຊົ່ວຕ່າງປະເທດ. ສ້າງພາບໃຫ້ກັບສັງຄົມວ່າຄົນລາວເປັນຄົນຮັກສະງົບບໍ່ມີການປຸ້ນຈີ້, ບໍ່ມີການຂ້າຟັນລັນແທງ. ເຂົ້າວັດຟັງທໍາ ນຸ່ງສິ້ນຕັກບາດ.  ນັ້ນມັນໂລກສະຫວັນໄຮ້ຄວາມຈິງໃນບົນດິນ.  ລາວເຮົາກໍບໍ່ຕ່າງຫຍັງກັບມະນຸດທົ່ວໄປ. ມີຂ້າມີຟັນ, ມີປຸ້ນມີຈີ້ມີຂີ້ລັກມັກໄດ້, ມີລີ້ນຊູ້ຊູຜົວເພິ່ນເມຍທ່ານ. ມີຂີ້ຕົວະ, ມີເນລະຄຸນຄົນ, ມີຄົບຊຸດບໍ່ຕ່າງຫຍັງກັບຊາດອື່ນ.  ດ້ານເຫັນແກ່ຕົວກໍມີມາແຕ່ບູຮານ ຊີງບັນລັງກັນທຸກຍຸກທຸກສະໄໝ. ຂະນາດພະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມຜູ້ສ້າງອະນາຈັກລ້ານຊ້າງ ສຸດທ້າຍກໍຍັງຖືກພວກລູກຫຼານ ພວກລາວກັນເອງເນລະເທດໄປຢູ່ບ້ານອື່ນເມືອງອື່ນ.  ເຈົ້າໄຊເສດຖາກໍຖືກພວກລາວກັນເອງຫຼອກໄປຂ້າຖີ້ມຢູ່ພາກໃຕ້. ຫຼວງພຣະບາງຍົກທັບຕີວຽງຈັນ, ວຽງຈັນຍົກທັບຕີຈໍາປາສັກ. ວັງໜ້າຕີວັງຫຼວງ. ຝ່າຍຊ້າຍຕີຝ່າຍຂວາ. ລາວເຮົາມັນມີປະວັດສາດການຄັດແຍ້ງກັນ, ຂ້າກັນເອງມາແຕ່ບູຮານ. ໂຫດຮ້າຍກວ່າຕ່າງຊາດຂ້າລາວເຮົາອີກ. ຖ້າຈະຈາລຶກລາວກະທໍາການໂຫດຮ້າຍກັບລາວກັນເອງນັ້ນ, ສາມາດຈະລຶກໄດ້ສາມສິບມື້ຕໍ່ເດືອນ.  ແຕ່ບໍ່ພາກັນສອນໃຫ້ຮູ້ຮັບຜິດໃນສິ່ງທີ່ຕົນເອງກະທໍາ.  ບໍ່ຍອມຮັບເອົາຄວາມອ່ອນແອຂອງຕົນເປັນປະເດັນປຸກຈິດສໍານຶກໃຫ້ແຂງແກ່ນ.  ສ້າງແຕ່ແນວຄິດຄຽດແຄ້ນ ໂຍນໂທດໃຫ້ກັບຊາດອື່ນ.  ບູຮານເພິ່ນວ່າ ໂທດແຕ່ເຂົາ ເຮົາເປັນທຸກ.  ຜົນທີ່ເຮົາໄດ້ຄື... ສັງຄົມສ່ວນໃຫຍ່ກາຍເປັນສັງຄົມທີ່ດ້ອຍພັດທະນາທາງດ້ານແນວຄິດເປັນຕົ້ນແນວຄິດຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ຊາດຕົນເອງ. ຈະເຫັນໄດ້ໃນການບໍ່ມັກປະຕິບັດຕາມລະບຽບ. ເປັນສັງຄົມມັກງ່າຍ. ເຫັນແກ່ຕົວ ບໍ່ສົນໃຈຄວາມເດືອດຮ້ອນສ່ວນລວມ. ຕົວຢ່າງ ການຖິ້ມຂີ້ເຫຍືອຊະຊາຍ. ການຂັບລົດບໍ່ເປັນລະບຽບ. ການບໍ່ຫົວໃສ່ໃຈຊາຕໍ່ໜ້າທີການງານ.   

ແຕ່ດ້ານຄວາມຄິດຄຽດແຄ້ນຕໍ່ຊາດອື່ນນັ້ນເກັ່ງໂພດເຊັ່ນ: ການສໍາຫຼວດສະຖິຕິໃນປີ 2015 ອອກມາຫວ່າງສອງສາມວັນກ່ອນ ບອກວ່າ ມີເດັກນ້ອຍຄົນລາວອາຍຸຕໍ່າກວ່າ 5 ປີ ລົ້ມຕາຍຍ້ອນຂາດໂພສະນາການຫຼືຂາດອາຫານ ປະມານ 6000 ຄົນຕໍ່ປີ.  ຫົກພັນຄົນຕໍ່ປີນັ້ນມັນບໍ່ແມ່ນບັນຫາທໍາມະດາແລ້ວ. ແຕ່ສັງຄົມບໍ່ສົນໃຈ, ບໍ່ຄຽດບໍ່ແຄ້ນບໍ່ມີຈິດໃຈຈະຄົ້ນຄິດຊອກຫາວິທີແກ້ໄຂ. ການລົ້ມຕາຍໃນຖະໜົນຫົນທາງກໍເຊັ່ນກັນ. ຕາຍແຕ່ລະເດືອນເປັນຮ້ອຍເປັນສິບ. ແຕ່ສັງຄົມບໍ່ໃຫ້ຄວາມສົນໃຈ ແຕ່ພໍໄດ້ອ່ານຂ່າວ ວ່າ ມີຄົນລາວຕາຍຫຼືບາດເຈັບຈາກລະເບີດຕ່າງຊາດ (ທີ່ຍັງບໍ່ທັນຮູ້ປາຍສາຍເຫດວ່າລະເບີດມາຈາກໃສ ຊໍ້າ) ກໍພາກັນອອກມາດ່າອະເມຣິກາ ກັນກະທຶກນຶກນອງ. 

ນັກຂ່າວ, ນັກວິຊາການລາວ, ນັກການເມືອງລາວ, ພະນະທ່ານທັງຫຼາຍ, ທ່ານ ດຣ ລາວທັງຫຼາຍ. ນັກປັນຍາຊົນລາວທັງຫຼາຍ ພວກທ່ານເຫັນພາບຜິດປົກກະຕິຕໍ່ສັງຄົມລາວຫຼືບໍ່?  ປັດຈຸບັນສັງຄົມລາວເຮົາກໍາລັງເບິ່ງບັນຫາບຸລະມະສິດບໍ່ເປັນ.  ບໍ່ຮູ້ຈັກແຍກແຍະບັນຫາໃຫຍ່ນ້ອຍ. ບໍ່ຮູ້ຈັກວິເຄາະວິໄຈບັນຫາທີ່ສໍາຄັນ. ເປັນສັງຄົມທີ່ມີຊັບພະຍາກອນມະນຸດຂາດຄຸນນະພາບ ຢ່າງມະຫັນ. ເປັນແບບນີ້ແລ້ວປະເທດຈະພັດທະນາໄດ້ແນວໃດ?  ແນ່ນອນ, ເລຶ່ອງພັດທະນາມັນກໍຫາກພັດທະນາໄດ້ແທ້ ແຕ່ແມ່ນຕ່າງຊາດເປັນຜູ້ພັດທະນາປະເທດລາວ.  ດັ່ງທີ່ເຮົາເຫັນບໍລິສັດຈີນ, ຫວຽດ, ໄທ, ຍິປຸ່ນເຕັມປະເທດ. ນັກວິຊາການເກັ່ງໆໃນລາວກໍມີແຕ່ຕ່າງຊາດ. ສຸດທ້າຍຕ່າງຊາດກໍເປັນນາຍ. ສ່ວນລາວເຮົາກໍເປັນຂ້ອຍຂ້າ, ເປັນທາດຮັບໃຊ້ຕ່າງຊາດຕາມເຄີຍ.  ເພາະຍ້ອນພວກເຮົາພາກັນສອນລູກບໍ່ເປັນ.  ສອນໃຫ້ເປັນຄົນອ່ອນແອ ໂທດແຕ່ຊາດອື່ນ ສອນໃຫ້ຮູ້ແຕ່ວ່າໂຕເອງເປັນຜູ້ຮັບເຄາະ ແຕ່ບໍ່ເຄີຍສອນເລຶ່ອງໂຕເອງສ້າງເຄາະ ເຮັດໃດ ເຮົາຈະຮູ້ຈັກພັດທະນາຕົນເອງ ໃນເມື່ອເຮົາບໍ່ເຄິຍຮຽນຮູ້ຈຸດຮ້າຍຂອງຕົນເອງ ອັນໃດກໍວ່າດີໝົດ? 

ປສ