ຄວາມຫມາຍ ຄວາມສໍາຄັນ: ຫໍສະມຸດ ແລະ ພິພິທະພັນ

ຄວາມຫມາຍຄວາມສໍາຄັນຂອງຫໍສະມຸດແລະພິພິທະພັນຕໍ່ສັງຄົມ

 

“ຕັ້ງແຕ່ນີ້ເມືອຫນ້າ ນັກປຣາດເຈົ້າທັງຫລາຍຜູ້ໃດມັກໄຄ່ຕື່ມ ໄຄ່ແຖມສືບຕໍ່ແຕ່ນີ້ໄປໃຫ້

ກວ້າງໃຫ້ຂວາງກໍ່ຈົ່ງໃຫ້ຕື່ມໃຫ້ແປງຕາມແຕ່ຫູຮູ້ຕາເຫັນນັ້ນເຖີ້ນແຜ່ນດິນນີ້ບໍ່ມີຕໍານານ

ໃຫ້ແປງສືບຕໍ່ໄປເຖີ້ນ” ນັ້ນຄືຄໍາເວົ້າຂອງພະອະຣິຍະວັງໂສ, ນັກຄົ້ນຄວ້າປະວັດສາດຜູ້ກໍ້າ ເກິ່ງເບິ່ງໄກໃນສະໄຫມ ຄ.ສ. 1572 (ຂໍ້ມູນຈາກປື້ມປະວັດສາດລາວ, ມະຫາສີລາວິລະວົງ) ນັກຄົ້ນຄວ້າປະວັດສາດ ຫລາຍທ່ານໄດ້ໃຫ້ສັນນິຖານວ່າຄໍາເວົ້າຂອງພະອະຣິຍະວັງໂສ ແມ່ນຫມາຍເຖີງການຂາດຕໍານານກໍາເນີດຊາດລາວຫລືປະວັດສາດລາວ. ແຕ່ໃນທັດສະນະ ສ່ວນຕົວຂອງຂ້າພະເຈົ້າແລ້ວບໍ່ວ່າຄຳເວົ້າດັ່ງກ່າວຈະມີ ຄວາມຫມາຍຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຂ້າພະເຈົ້າ ເຫັນວ່າມັນເປັນຄຳຮຽກຮ້ອງປຸກລະດົມໃຫ້ຄົນ ລາວເຮົາຮູ້ຈັກຮັກສາຂຸມຊັບປັນຍານັ້ນກໍຄື ຫ້ອງຫໍສະມຸດແລະພິພິທະພັນ. ຫ້ອງສະມຸດຄືສະຖານທີ່ຮວມຂອງທຸກວິທະຍາສາດເຊັ່ນປຶ້ມ ວາລະສານ, ສິ່ງພິມຕ່າງໆ, ຕົ້ນສະບັບຂຽນ, ຫນັງສືໃບລານ, ສະມຸດຊ່ອຍ ແລະ ອຸບປະກອນການ ສຶກສາທຸກຊະນິດ. ຫ້ອງສະມຸດມີຄວາມສໍາຄັນໃຫຍ່ຫລວງ ໃນການສ້າງສັງຄົມໃຫ້ ກ້າວຫນ້າ. ປຶ້ມ ວາລະສານ, ຫນັງສືພິມ ແລະອື່ນໆ… ມີປະໂຫຍດຫລາຍໃນວຽກງານ ຄົ້ນຄວ້າສຶກສາ. ນອກຈາກນີ້ຍັງ ເຕັມໄປດ້ວຍຄວາມຮູ້ແນວຄິດເວດທະກໍາ ປະຕິວັດຫລາຍຢ່າງ. ພ້ອມນັ້ນຍັງເປັນເຄື່ອງມືແລກ ປ່ຽນວັດທະນະທໍາຂອງຄົນເຮົາຈາກຊົນຊາດນີ້ໄປສູ່ຊົນຊາດອື່ນ. ຈາກຄວາມຄິດປັນຍາຂອງຄົນຮຸ່ນ ກ່ອນມາສູ່ຄົນຮຸ່ນປັດຈຸບັນ.  ສະຫລຸບແລ້ວກໍ່ຄືຫ້ອງສະມຸດແມ່ນຄັງແຫ່ງຄວາມຮູ້. ແລະຄວາມຮູ້ກໍ ຄືຂຸມຊັບສົມບັດຂອງຊາດນັ້ນເອງ. ຫໍພິພິທະພັນ ກໍເຊັ່ນກັນ ພິພິທະພັນຄືຂຸມສັບບູຮານນະການ ທີ່ເກັບກຳລັກຖານຂໍ້ມູນປະວັດສາດ.  ເປັນຄັງເກັບກໍາລັກຖານປະວັດສາດທີບົ່ງບອກເຖີງ ຄວາມເປັນມາຂອງຊາດ. ຫໍພິພິທະພັນນີ້ບໍ່ໄດ້ຫມາຍເຖີງເປັນຫ້ອງເປັນຫໍແຕ່ຫມາຍເຖີງ ກິດຈະກຳເກົ່າແກ່, ບໍ່ວ່າຈະເປັນການສະຖາປະນາວັດວາອາລາມ, ສ້າງຕັ້ງຕຶກຫໍອາຄານ, ພະລາດຊະວັງ, ຫລື ຈະເປັນສິ່ງຂອງບູຮານເກົ່າແກ່ ພາກສ່ວນເລົ່ານີ້ລ້ວນແລ້ວແຕ່ເປັນລັກ ຖານປະວັດສາດຂອງຊາດທັງນັ້ນ. ການທໍາລາຍ ສິ່ງຂອງເກົ່າແກ່ເລົ່ານີ້ເຊັ່ນ ການມ້າງເພຕຶກອາ ຄານເກົ່າແກ່, ທຳລາຍເຄື່ອງຂອງບູນຮານ ໆລໆ ນັ້ນກໍຄື ເປັນການທຳລາຍລັກຖານ ປະວັດສາດນັ້ນເອງ. ເຊັ່ນບູຮານເພີ່ນກ່າວໄວ້, ໄປຫນ້າໃຫ້ເບິ່ງຫລັງ ບໍ່ດັ່ງນັ້ນກໍຈະກາຍເປັນ ປະເທດໄຮ້ຕຳນານເຊັ່ນພະອະຣິຍະວັງໂສ ໄດ້ກ່າວໄວ້ດັ່ງນັ້ນແລ.

ລາຍຊື່ຫນັງສືບາງເຫລັ້ມຂອງຫໍສະມຸດວຽງຈັນ ທີ່ຫາຍສາບສູນ.

1.) ໄຕໂລກວິນິສັຍ 2.)ໄຕພູມີກະຖາ 3.) ໂລກນັຍ 4.)ໂລກາວິນັຍ 5.)ທັມມະບົດ

6.)ວິທູລບັນດິດ 7.)ປັນຍາຊາຕະກະມັດຖາ 8.)ສັພປະຣິວານ 9.)ມະຫາວັກ

10.)ວິນັຍກິຈ 11.)ມັດຊິມນິກາຍ 12.)ມະໂຫສົດ 13.)ຊານົກ 14.)ເຕນິຍະກຸມມານ

15.)ວິທູລບັນດິດ 16.)ປະຖົມສົມໂພທິ 17.)ສຸວັນນະຈັກ 18.)ຫນ້າຜາກໄກກະຕົ້ນ

19.ວັດຖຸຣົດສົມພູ 20.)ພິມພາເຖຣີ 21.)ອະນຸລົມ 22.)ສັງລວມທາດ 23.)ສັດທາສັງຄະຫາ 24.)ຍອດມຸກ 25.)ພຣະເຈົ້າສອງພຣະອົງ 26.)ໄຕໂລກາວິຖານ 27.)ສີລໄຊ 28.)ນິຍາຍວົງນ້ອຍ 29.)ທ້າວເຕົ່າ 30.)ສິບຊາດຮວມ 31.)ນາງເຂມາ 32.)ພຣະເຈົ້າແທນນໍ້ານົມແມ່ 33.)ມູລນິພພານ 34.)ພື້ນເມືອງລ້ານຊ້າງ 35.)ພື້ນເມືອງຊາຍຟອງ 36.)ຂີ້ຄ້ານບຸນມີ 37.)ນິທານນົກເຄົ້າ 38.)ນາງໂພສົບ 39.)ສຽວສວາດ 40.)ກາເຜືອກ 41.)ນົກອ້ຽງຄໍາ 42)ນາງສຸພັດຕາ 43)ໄກສອນດອກບົວ 45)ຕັກແຕນຄໍາ 46)ອຸຣັງຄະທາຕ 47)ທ້າວກໍ່າພ້າປາແດກ 48)ນົກຍຸງຄໍາ 49)ຂຸນບຸລົມ 50)ນາມບັນຫາ 51)ສຸວັນນະຫອຍສັງ 52)ພຣະເຈົ້ານິຍາຍ 53)ພື້ນກາສົບ 54)ທ້າວຣິນທອງ 56)ສົມມຸດຕິວົງ 57)ທ້າວສຸວັດ 58)ກາຣົກ 59)ພື້ນເມືອງວຽງຈັນ 60)ພາມຫມາກຂີ້ກ້າ 61)ຈັນທະຄາດ 62)ມະຫາຂັນ 63)ກະປູຄໍາ 64)ທ້າວແບ້ 65)ທ້າວຂຸຣຸ 67)ທ້າວຍີ່ 68)ທ້າວວໍຣະຈິດ 69)ທ້າວຫົວ 70)ເຕົ່າຄໍາ 71)ງົວນັນທຸກ 72)ພຣະແກ້ວ 73)ສີທົນ 74)ພຣະຍາອຸເທນ 75)ສຸທທະວົງ 76)ພິນຫົກສາຍ 77)ຊ້າງເຜືອກ 78)ຕໍານານເມືອງພວນ 79)ບົວຮົມບົວຮຽວ 80)ສຸວັນນະຕອມຄໍາ 81)ສະເພົາຫລົງເກາະ 82)ສຸວັນນະສິງຄໍາ 83)ເຫັນອົ້ມ 84)ທ່າວສຸຣີວົງ 85)ຈັນທະກຸມາຣ 86)ກາບປູ່ສອນຫລານ 87)ຫລານສອນປູ່ 88)ລຸງສອນຫລານ 89)ອິນທິຍານສອນລູກ 90)ຍ່າສອນຫລານ 91)ສຽວສວາດ 92)ທ້າວກໍ່າກາດໍາ 93)ນາງສິບສອງ 94)ນາງອົ້ວ 95)ທ້າວລິງ 96)ກໍ່າພ້າຕູບຕອງ 97)ກະປອມຂາງ 98)ຫມາເກົ້າຫາງ 99)ຈໍາປາສີ່ຕົ້ນ 100)ໄຊນ້ອຍແປ 101)ຈົດຫມາຍເຫດວຽງຈັນ 102)ພົງສາວະດານຫລວງພຣະບາງ 103)ສຽງຫມ້ຽງ 103ພົງສາວະດານເມືອງລາວ 104)ຂຸນທຶງຂຽນໃສ່ໄມ້ປ່ອງ 105)ຜາແດງຂຽນໃສ່ໄມປ່ອງ 106)ຫາສິບຊາດ 107)ພິມພາຮໍ່າໄຮ່ 108)ນິຍາຍນະຄອນໂສເພນີ 109)ນິຍາຍໄກ່ແກ້ວ 110)ນິຍາຍນົກນ້ອຍ ງົວນ້ອຍ