ຄໍາມູນທີ່ຢືມຈາກ ມອນ ຂະແມ

ຄໍາມູນທີ່ຢືມຈາກມອນຂະແມ

ດ້ານພາສາ ນອກຈາກຫຼັກໄວຍາກອນທົ່ວໄປແລ້ວໃນນັ້ນ ເຮົາຕ້ອງທໍາຄວາມເຂົ້າໃຈກັບວິທີສ້າງສັບໃໝ່ ເພາະ ການສ້າງສັບໃໝ່ ຫຼືການແຜງຄໍາໃໝ່ໃຊ້ພາໃຫ້ເກີດມີຄໍາສັບທີ່ພຽງພໍຕາມຄວາມຕ້ອງການຂອງ ພາສາ ບໍ່ວ່າ ພາສາລາວ ຫຼືພາສາຊາດໃດກໍຕາມ. ເຊິ່ງມັນສະແດງເຖິງ ຄວາມຈະເລີນຂອງວັດທະນະທໍາສັງຄົມ, ແລະສະແດງເຖິງຫົວຄິດປະດິດສ້າງຂອງ ກຸ່ມປັນຍາຊົນພາຍໃນສັງຄົມ. ການແຜງຄໍາ ໝາຍເຖິງ ການ ເອົາຄໍາຮາກ ຄໍາເດີມ ຄໍາໃດໜຶ່່ງທີ່ມີພະຍາງໜ້ອຍໃຫ້ເປັນຄໍາໃໝ່ໂດຍຮັກສາຈໍານວນພະຍາງຄືເກົ່າ ຫຼືເພິ່ມ ພະຍາາງຈໍານວນພະຍາງ, ຈະຮັກສາ ຄວາມໝາຍຄືເກົ່າ ຫຼືແຜກພ້ຽນໄປຕ່າງເກົ່າກໍມີ. ສະເພາະມື້ນີ້ ຂໍກ່າວເຖິງຄໍາແຜງຈາກພາສາ ມອນ ຂະແມ. ເຊິ່ງເຫັນບາງກຸ່ມໃນລາວ ຄິດຢາກຕັດຄໍາຂະແມອອກ. ໃຊ້ຄໍາລາວແທນ. ຕົວຢ່າງ ເພີງ ແລະ ດັບ. ລົດດັບເພີງ, ປ່ຽນເປັນ ລົດມອດໄຟ ເປັນຕົ້ນ. ລອງມາເບິ່ງວ່າ ຖ້າເຮົາຖືທິສະດີນີ້ ຈະມີຈັກຄໍາເຮົາຕ້ອງໄດ້ຕັດຖິ້ມ:
ຄໍາແຜງຈາກຮາກສັບພາສາ ມອນ ຂະແມ:
ມອນ ຂະແມ - ລາວ
1. ບັງ ກະບັງ - ບັງ ກໍາບັງ (ປິດບັງ)
2. ຣຽບ ກຣາບ - ຮາບ, ຮຽບ, ກາບ ຂາບ
3. ຣຽນ - ຮຽນ
4. ທົກ - ທຸກ (ເກັບໄວ້ ບັນທຸກ ລົດບັນທຸກ)
5. ຄຶງ - ເຄັ່ງ ຄຽດ
6. ຂຶງ - ຂຶ່ງ ຂຶງກ້າມ
7. ຫຶງ - ຫຶງ
8. ປຣະສົມ - ຜະສົມ
9. ຕຣອມ - ຊອມ ຊອມໃຈ ຊອມລອມ
10. ຈົງ - ຈໍານົງ ຈົງໃຈ
11. ຣໍາ - ລໍາ ລະບໍາ
12. ອາດ - ອໍານາດ ອົງອາດ
13. ສວຍ ສໍາລວຍ - ສວຍງາມ
14. ຕຣວດ - ຕໍາຣວດ ກວດ ກວດສອບ
15. ສັນ - ຈັງຫັນ ສັນເພນ
16. ສະເດັດ - ສົມເດັດ
17. ກູດ - ຄູດ ຂູດ
19. ຄຽບ - ຄີບ (ໄທຍ ເອີ້ນ ຕະຄຽບ ແປວ່າໄມ້ຄີບ, ລາວເຮົາເອີ້້ນໄມ້ຄີບຫຼືໄມ້ຖູ່)
20. ບຽດ - ບຽດ ບັງບຽດ
21. ແຣງ - ແລ້ງ ແຫ້ງ
22. ໂປຣດ - ໂຜດ
23. ເປຣດ - ເຜດ ຜີເຜດ
24. ດຸມ - ດຸມ ກະດຸມ ດຸມເສື້ອ ກ້ອນດຸມ
25. ຂ້າງ - ຂ້າງ ທາງຂ້າງ ຂ້າງທາງ ຝາກທາງ ເບື້ອງ
26. ນຽງ - ນາງ (ຄໍານີ້ຕ້ອງໄດ້ສຶກສາກັນໃໝ່) ບໍ່ໜ້າເຊື່ອວ່າ ເປັນ ຄໍາມອນ ຂະແມ
27. ສຣົດ - ສົດ ຂອງສົດ
28. ເດາະ - ສະເດາະ ສະເດາະເຄາະ ແກ້ປ່ອຍ
29. ເຂ່ຍ - ເຂ່ຍ ຄວັດເຂ່ຍ
30. ໂຄຣ - ຄົນ ແບບຄົນໝໍ້
31. ແກະ - ແກະກະດຸມ
32. ງວກ - ງຶກ ງຶກຫົວ
33. ງ້ວງ - ເຫງົາ ເຫງົານອນ ງ້ວງນອນ
34. ຍຶມແຍມ - ຍີ້ມແຍ້ມ
35. ແຕາະ - ແຕະ
36. ທູນ - ທູນຂໍ ບອກ
37. ລວງ - ລວງ ລໍ້ລວງ ເລົ້າໂລມ
38. ແຫ່ - ແຫ່ ແຫ່ນາງສັງຂານ
39. ເກີດ - ກໍາເນີດ ບັງເກີດ
40. ເວີ້ງ - ເວີ້ງ ໂຄ້ງ
41. ວວງ - ວົງ ວົງເວີນ
42. ເຄາະ - ເຄາະປະຕູ
43. ກົດ - ກໍານົດ
44. ຣວມ - ລວມ ຮວມ
45. ຕຣອງ - ຕອງ ເຄື່ອງຕອງ
46. ໂຕວ - ຕໍ່ ເຊື່ອມຕໍ່
47. ຈໍາ - ມັດຈໍາ
48. ຈຸ - ບັນຈຸ
49. ພະອອງ - ພອງ ໂພງ ທ້ອງໂພງ ຜີໂພງ
50. ນໍາ - ທໍານອງ (ລາວແຜງ ນໍາ ມາເປັນ ທໍານອງ)
51. ເນົາ - ລໍາເນົາ (ຂະຫຍາມຄໍາ ເນົາ ມາເປັນ ລໍາເນົາ)
52. ແຫງ - ຮອຍແຕກ
53. ມຸດ - ດໍາ ດໍານໍ້າ ໄທຍ ວ່າ ມຸດນໍ້ານັ້ນເອງ.
54. ເບຶອກ - ເປືອກ ປອກ ກີບ ກາບ
55. ເຫຼັ້ນ - ຫຼິ້ນ ໄທຍວ່າ ເຫຼັ້ນ ນັ້ນເອງ
56. ເມີນ - ມອງ ປະເມີນ ໄທຍວ່າ ເມີນຜົມທໍາໄມ ນັ້ນເອງ

ຂ້າງເທິງເປັນພຽງບາງຄໍາເທົ່ານັ້ນ. ຍັງມິຫຼາຍ. ເປັນຕົ້ນສະເພາະ ຄໍາລາວ ທີ່ສ້າງ ຮ ແລ້ວ ໄທຍ ອອກສຽງ ຣ ເຊັ່ນ: ໂຮງ ໂຣງ, ເຮືອນ ເຣືອນ, ຮຽກ ຣຽກ, ແຮກ ແຣກ ເຫຼົ່ານີ້ເປັນຕົ້ນ. ຕ້ອງໄດ້ສຶກສາເບິ່ງໃໝ່ ວ່າ ເຄົ້າມາຈາກໃສ. ແຕ່ສໍາຄັນຄໍາດັ່ງກ່າວເປັນຄໍາລາວໂດຍມາດຖານແລ້ວ. ຈຶ່ງຂາດຄວາມສົນໃຈ.

ປສ. 2010